บันทึกอนุทิน
วิชา
การจัดประสบการศิลปะสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัย
อาจารย์ผู้สอน
ว่าที่ร้อยตรีกฤตธ์ตฤณน์ ตุ๊หมาด
วันที่
20 , 22
มกราคม 2558
กลุ่มเรียน
104 วันอังคาร เวลา 15:00 – 17:30 น.
วันพฤหัสบดี เวลา 15:00 – 16:40 น.
ความรู้ที่ได้รับ 
การจัดประสบการณ์ความคิดสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัย
- ศิลปะ คือ
งานช่างฝีมือเป็นงานที่มนุษย์ใช้สติปัญญาสร้างสรรค์ขึ้นด้วยความประณีต
วิจิตบรรจง ฉะนั้น
งานศิลปะจึงไม่ใช่สิ่งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติแต่เป็นผลงานที่มนุษย์สร้างขึ้นมาใหม่
- ศิลปะ
คือ
ความงาม (ทางกาย ทางใจ) รูปทรง การแสดงออก ศิลปะเป็นสิ่งที่มนุษย์สร้างสรรค์เพื่อให้เกิดความงามและความพึงพอใจ
- ศิลปะ
คือ
- Art หมายถึง มาจากภาษาลาดิน ว่า Ars ทักษะ หรือความชำนาญ หรือความสามารถพิเศษ
- ศิลปะในภาษาไทย มาจากภาษาสันสกฤษว่า ศิลปะ
- ภาษาบาลีว่าลิปป มีความหมายว่า ฝีมืออันยอดเยี่ยม
ปรัชญาศิลปศึกษา
- มุ่งสนับสนุนความคิดสร้างสรรค์
- เป็นเครื่องมือในการแสดงออก
และใช้ความคิดสร้างสรรค์
- ให้ความสำคัญกับกระบวนการสร้างสรรค์งาน
- เน้นความไวในการรับรู้อารมณ์
ความคิดจากสิ่งที่มองเห็น
- ความรู้สึกที่มีอยู่เบื้องหลังผลงาน
- สนับสนุนให้เรียนรู้
ด้วยการค้นคว้า ทดลองสิ่งใหม่ๆ
- นำไปพัฒนาชีวิตด้านอื่นๆได้
ความสำคัญของศิลปะสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัย
- ตอบสนองความต้องการของเด็กปฐมวัย
- ชอบวาดรูป
ขีดๆ เขียนๆ
- เด็กมีความคิด
จินตนาการ
- เด็กถ่ายทอดความรู้สึกนึกคิด
ที่บางครั้งไม่อาจพูดหรืออธิบายได้
- เด็กต้องการ
การสนับสนุนของผู้ใหญ่
- เด็กต้องการกำลังใจ
การสร้างความเชื่อมั่น และความภาคภูมิใจ
ความสำคัญของการจัดประสบการณ์ศิลปะสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัย
- เป็นพื้นฐานทางการศึกษาที่สำคัญสำหรับเด็กปฐมวัยด้านร่างกาย
อารมณ์ สังคม และสติปัญญา
- ช่วยจัดสรรประสบการณ์ที่มีผลต่อการเรียนรู้ให้กว้างมากขึ้น
- ช่วยพัฒนาเด็กเป็นรายบุคคล
- ช่วยส่งเสริม
/ กระตุ้นความคิดสร้างสรรค์
ทฤษฏีที่เกี่ยวข้องกับศิลปะสร้างสรรค์
ทฤษฏีพัฒนาการ
พัฒนาการทางศิลปะของโลเวนเฟลด์
ทฤษฏีที่เกี่ยวข้องกับความคิดสร้างสรรค์
- ทฤษฏีโครงสร้างทางสติปัญญาของกิลฟอร์ด Guilford
นักจิตวิทยาชาวอเมริกัน ศึกษาเกี่ยวกับการวิเคราะห์ของสติปัญญา
- เน้นเรื่องความคิดสร้างสรรค์ -ความมีเหตุผล -การแก้ปัญหา
ความสามารถของสมอง แบ่งออกเป็น 3 มิติ
มิติที่ 1 เนื้อหา
เกี่ยวกับข้อมูลหรือสิ่งเร้าที่เป็นสื่อที่เป็นการคิด
สองรับข้อมูลเข้าไปคิดพิจารณา 4 ลักษณะ ภาพ สัญลักษณ์ ภาษา พฤติกรรม
มิติที่ 2 วิธีการคิด
แสดงถึงลักษณะการทำงานของสมองใน 5 ลักษณะ
-การรู้จัก
การเข้าใจ -การจำ -การคิดแบบอเนกนัย -การคิดแบบเอกนัย -การประเมินค่า
มิติที่ 3 ผลของการคิด
แสดงถึงผลที่ได้จากการทำงานของสมองจากมิติที่ 1 และมิติที่ 2
มี 6 ลักษณะ หน่วย จำพวก ความสัมพันธ์ ระบบ การแปลงรูป การประยุกต์
สรุป เป็นทฤษฏีเกี่ยวกับโครงสร้างทางสติปัญญา ทำให้ทราบถึงความสามารถของสมองที่แตกต่างกันถึง 120 ความสามารถตามแบบจำลองโครงสร้างทางสติปัญญาในลักษณะ 3 มิติ คือ เนื้อหา 4 มิติ วิธีการคิด 5 มิติ และผลทางการคิด 6 มิติ รวมความสามารถทางความคิดสร้างสรรค์ด้วย
คือ วิธีคิดแบบอเนกนัย เป็นการคิดหลายทิศทาง หลายแง่มุม คิดได้กว้าง ซึ่งลักษณะการคิดนี้
จะนำไปสู่การประดิษฐ์คิดค้นสิ่งที่แปลกใหม่
ทฤษฏีความคิดสร้างสรรค์ของทอร์แรนซ์ Torrance
นักจิตวิทยา และนักการศึกษาชาวอเมริกัน
เสนอแนวคิดเกี่ยวกับความคิดสร้างสรรค์ว่า
- ความคล่องแคล่วในการคิด - ความยืดหยุ่นในการคิด - ความริเริ่มในการคิด
แบ่งลำดับความคิดสร้างสรรค์
เป็น 5 ขั้น
1. ขั้นการค้นพบความจริง เป็นขั้นเริ่มต้น
ค้นพบสาเหตุ
2. ขั้นการค้นพบปัญหา เป็นขั้นที่สามารถคิดได้และเกิดความเข้าใจปัญหา
3. ขั้นการตั้งสมมติฐาน พยายามแก้ไขปัญหา
หาทางออกโดยการตั้งสมมติฐาน
4. ขั้นการค้นพบคำตอบ เป็นการทดลองสมมติฐาน
เพื่อหาคำตอบ
5. ขั้นตอบรับผลจากการค้นพบทดสอบสมมติฐานและสรุปสมมติฐานเพื่อการแก้ปัญหาหรือทางออกที่ดีที่สุด
สรุป เป็นกระบวนการของความรู้สึกไวต่อปัญหา
หรือสิ่งที่ขาดหายไป แล้วเกิดความพยายามในการสร้างแนวคิด ตั้งสมมติฐาน ทดสอบสมติฐาน
และเผยแพร่ผลที่ได้ให้ผู้อื่นรับรู้ ขั้นความคิดสร้างสรรค์นี้มีลักษณะคล้ายคลึงกับขั้นการแก้ปัญหา
ทางวิทยาศาสตร์ จึงเรียกว่า กระบวนการแก้ปัญหาอย่าสร้างสรรค์
ทฤษฏีความรู้สองลักษณะ (สมอง สองซีก)
เป็นทฤษฏีที่ได้รับความสนใจ
เกี่ยวกับการทำงานของสมองมนุษย์
การทำงานของสมองสองซีก
ต่างกัน
- สมองซีกซ้าย ทำงานส่วนความคิดที่เป็นเหตุผล
- สมองซีกขวา ทำงานส่วนจินตนาการและความคิดสร้างสรรค์
ทฤษฏีการคิดสองลักษณะ
แพทย์หญิงกมลพรรณ ชีวพันธ์ศรี กล่าวว่า คนเรามีสมอง 2 ซีก
- สมองซีกขวา ซึ่งเป็นส่วนของจินตนาการและความคิดสร้างสรรค์
สามารถพัฒนาได้มากในช่วง 4-7 ปี
- สมองซีกซ้าย เป็นส่วนของความคิดที่มีเหตุผล พัฒนาในช่วง 9-12 ปี
เจริญเติบโตช่วง11-13 ปี
แนวคิดเกี่ยวกับสมองสองซีกได้ถูกนำไปใช้ประโยชน์และพัฒนาการจัดการศึกษา
คือ ผู้เรียนได้เรียนรู้และทำกิจกรรมแบบบูรณาการ
มีการเรียนรูแบบวัฏจักรการเรียนรู้ หรือ 4
MAT และมีการทำกิจกรรมที่หลากหลาย
ทฤษฏีพหุปัญญาของการ์ดเนอร์ Gardner
ผู้เชี่ยวชาญทางด้านจิตวิทยาการศึกษา ชาวอเมริกัน
ศึกษาเกี่ยวกับความหลากหลายของสติปัญญา ผู้คิดค้นทฤษฏีพหุปัญญา
ทฤษฏีพหุปัญญาจำแนกความสามารถเอาไว้ 9 ด้าน ได้แก่ ความสามารถด้านภาษา ความสามารถด้านดนตรี ความสามารรถด้านกีฬาและการควบคุมการเคลื่อนไหวของร่างกาย ความสามารถด้านมนุษย์สัมพันธ์ ความสามารถด้านธรรมชาติศึกษา ความสามารถในการคิดพลิกแพลง ความสามารถด้านตรรกะวิทยาและคณิตศาสตร์ ความสามารถด้านมิติสัมพันธ์ ความสามารถด้านจิตวิเคราะห์
ลักษณะสำคัญของทฤษฏีพหุปัญญา
ปัญญามีลักษณะเฉพาะด้าน ทุกคนมีปัญญาแต่ละด้าน ทั้ง 9 ด้านมากน้อยแตกต่างกัน
และสามารถพัฒนาให้สูลขึ้นได้ และปัญญาต่างๆสามารถทำงานร่วมกันได้
และมีความหลากหลาย
ทฤษฏีโอศา Auto
เดวิส Davis และ ซัลลิแวน Sullivan
ความคิดสร้างสรรค์นั้นมีอยู่ในมนุษย์ทุกคน และสามารถพัฒนาได้
การพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ตามรูปแบบโอศา มีลำดับการพัฒนา 4 ขั้นตอน
- ขั้นตอนที่ 1 ความคิดตระหนัก
การพัฒนาปรีชาญาณ การรู้จักและเข้าใจตนเอง
การมีสุขภาพจิตที่สมบูรณ์ มีชีวิตที่ดีกว่าเดิม
- ขั้นตอนที่ 2 ความเข้าใจ
มีความรู้เนื้อหาในเรื่องบุคลิกภาพ เทคนิควิธีการความคิดสร้างสรรค์
- ขั้นตอนที่ 3 เทคนิควิธี
การระดมสมอง การคิดเชิงเปรียบเทียบ การฝึกจินตนาการ
เทคนิคในการฝึกความคิด
- ขั้นตอนที่ 4 การตระหนักในความจริงของสิ่งต่างๆ
เปิดกว้างรับประสบการณ์ต่างๆมีความคิดริเริ่มและผลิตผลงานด้วยตนเอง
พัฒนาการทางศิลปะ
เคลล็อก Kellogg ศึกษางานขีดๆเขียนๆของเด็กปฐมวัยและจำแนกได้เป็น 4 ขั้นตอน
- ขั้นที่ 1 ขั้นขีดเขี่ย Placement Stage เด็กวัย 2 ขวบ
ขีดๆเขียนๆตามธรรมชาติ เป็นเส้นตรงบ้างโค้งบ้าง
โดยปราศาจากการควบคุม
- ขั้นที่ 2 ขั้นเขียนเป็นรูปร่าง Shape Stage เด็กวัย 3 ขวบ
ขีดๆเขียนเป็นรูปร่างมากขึ้น เขียนวงกลมได้
ควบคุมมือกับตาให้สัมพันธ์กันมากขึ้น
- ขั้นที่ 3 ขั้นรู้จักออกแบบ Design Stage เด็กวัย 4 ขวบ
ขีดๆเขียนๆที่เป็นรูปร่างเข้าด้วยกัน
วาดโรงเส้นหรือวาดสี่เหลี่ยมได้
- ขั้นที่ 4 ขั้นการวาดแสดงเป็นภาพ Pictorial Staga เด็กวัย 5 ขวบขึ้นไป
เริ่มแยกแยะวัสดุที่เหมือนกันได้ รับรู้ความเป็นจริง
ควบคุมการขีดเขียนได้ วาดสามเหลี่ยมได้
พัฒนาการด้านร่างกาย
กีเซลล์และคอร์บีน
สรุปพัฒนาการด้านการเคลื่อนไหวของเด็กปฐมวัยตามลักษณะพฤติกรรมทางการใช้กล้ามเนื้อใหญ่และกล้ามเนื้อเล็ก
ด้านการตัด
อายุ 3-4 ปี
ตัดกระดาษเป็นชิ้นส่วนเล็กได้
อายุ 4-5 ปี
ตัดกระดาษเป็นเส้นตรงได้
อายุ 5-6 ปี
ตัดกระดาษตามเส้นโค้งหรือรูปต่างๆได้
การขีดเขียน
อายุ 3-4 ปี
เขียนรูปวงกลมตามแบบได้
อายุ 4-5 ปี
เขียนรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสตามแบบได้
อายุ 5-6 ปี
เขียนรูปสามเหลี่ยมตามแบบได้
การพับ
อายุ 3-4 ปี
พับและพับสันกระดาษสองทบตามแบบได้
อายุ 4-5 ปี
พับและพับสันกระดาษสามทบตามแบบได้
อายุ 5-6 ปี
พับและพับสันกระดาษได้คล่องแคล่ว
การวาด
อายุ 3-4 ปี วาดภาพคนได้
อายุ 4-5 ปี
วาดส่วนประกอบต่างๆของคนได้
อายุ 5-6 ปี
วาดเป็นมิติได้
วันที่ 22 ม.ค. 2558 
ทำกิจกรรมศิลปะสร้างสรรค์
โดยการวาดมือของตนเองใส่ลงในกระดาษให้วาดตั้งแต่ 1ภาพขึ้นไป เวลาระบายสี ระบายสีของเส้นตัด โดยที่สีห้ามซ้ำกัน
ระบายสีทั้งภายนอกมือและภาพในมือ
การนำความรู้ไปประยุกต์ใช้
- การนำความรู้ไปปรับใช้ในการสอนศิลปะสร้างสรรค์กับเด็กปฐมวัย
- ให้เด็กได้ทำกิจกรรมสร้างสรรค์
โดยที่เด็กได้ใช้ร่างกายของตนเองเป็นส่วนประกอบของภาพ เด็กจะมีความรู้สึกประทับใจและรู้สึกว่าผลงานของตนเองมีคุณค่า
- ให้เด็กได้ระบายสีภาพที่วาดด้วยเองเองโดยที่ครูปล่อยให้เด็กได้ใช้จินตนาการของตนเอง
การประเมิน
ตนเอง : เข้าเรียนตรงต่อเวลา แต่งกายสุภาพเรียบร้อย
ตั้งใจเรียน ศึกษาในใบความรู้ ที่อาจารย์พูดเสริมเพิ่มเติม และทำกิจกรรมวาดภาพระบาย
เพื่อน : เข้าเรียนตรงต่อเวลา แต่งกายสุภาเรียบร้อย ตั้งใจเรียน
ตั้งใจฟังขณะที่ครูบรรยาย อาจจะมีพูดกันบ้างเป็นบางครั้ง เพื่อนๆทำกิจกรรมวาดภาพ ระบายสีได้สวยงามทุกคน
และมีความสุขในการทำกิจกรรม
อาจารย์ : เข้าสอนตรงต่อเวลา แต่งกายสุภาพเรียบร้อย
มีความพร้อมที่จะสอน พูดจาชัดเจน อธิบายเนื้อหาเพิ่มเติมให้นักศึกษาได้เข้าใจ และสำหรับกิจกรรมวาดภาพระบายสี
อาจารย์มีการแนะนำแนวทางในการทำกิจกรรมได้เป็นอย่างดี
ความรู้ที่ได้รับ 
หลักการจัดกิจกรรมเสริมประสบการณ์ศิลปะสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัย 
ความสำคัญ 
บทบาทของครูศิลปะ 
ข้อควรคำนึงในการสอนศิลปะเด็กปฐมวัย 
การเตรียมการสำหรับการสอนศิลปะเด็กปฐมวัย 
ลำดับขั้นตอนการสอนศิลปะเด็กปฐมวัย 
เทคนิควิธีการสอนศิลปะเด็กปฐมวัย 
กิจกรรม วาดภาพระบายสี 
กิจกรรม ออกแบบลายเส้น 
กิจกรรม ออกแบบลายเส้น 
การนำความรู้ไปใช้ 
การประเมิน 
